2015 – Năm của Đông Nam Á?

Năm 2015 của tôi bắt đầu sau kỳ nghỉ Giáng sinh cùng với gia đình ở Việt Nam. Trở lại làm việc sau kỳ nghỉ, tôi bắt đầu bằng chuyến công tác đi Manila.

Trên đường tới Manila, tôi đã trải nghiệm nhiều điều mới mẻ. Tôi đi qua cầu Nhật Tân mới được khai trương, đường đi rất nhanh và trải nghiệm nhà ga quốc tế mới hoàn thành. (Hồi tôi ở đây năm 1993, đoạn đường từ cầu Thăng Long tới sân bay chưa được hoàn thành và phải đi qua cầu Long Biên – mọi thứ đã thay đổi thật nhiều!) Các nhà ngoại giao thường hay mất nhiều thời gian ở sân bay nên sự phát triển này thật đáng hoan nghênh. Đó cũng là dấu hiệu của sự thay đổi diện mạo của Việt Nam như một nền kinh tế mới nổi năng động.

Ở Manila, tôi đã cùng làm việc với các Đại sứ Anh ở cả 10 nước Đông Nam Á. Với các đồng nghiệp từ Bộ Ngoại giao Anh ở London, chúng tôi cùng nói về các ưu tiên chung năm 2015 và cách tiếp cận của Anh Quốc ở khu vực, lên kế hoạch ngay từ đầu năm mới. Có vẻ hợp khi mở đầu năm 2015 bằng việc bàn về khu vực Đông Nam Á. Năm 2015, tất nhiên là năm kỷ niệm 20 năm Việt Nam gia nhập khối các nước Đông Nam Á (ASEAN). Với tôi, điều này là một trong những mốc đánh dấu cho sự phát triển của Việt Nam trong quan hệ quốc tế thời hiện đại – đặt nền tảng cho sự chuyển biến từ căng thẳng ở thời chiến tranh lạnh hướng tới hợp tác và đối tác trên toàn khu vực.

Năm 2015 cũng là năm đánh dấu việc thực hiện đầy đủ Cộng đồng Kinh tế ASEAN. Mặc dù ASEAN vẫn trên con đường dài để đi đến một thị trường đơn nhất thật sự, thì nỗ lực và khát vọng vẫn vô cùng quan trọng. Hiện tại, các nước ASEAN giao dịch thương mại với các nước còn lại trên thế giới nhiều hơn là giao dịch với nhau. Ở Châu Âu, mặc dù nhiều nước trong khu vực vẫn còn vật lộn với tình trạng tăng trưởng thấp, nhưng thị trường chung Châu Âu vẫn là nền tảng của không chỉ thịnh vượng mà còn là sự ổn định của cả khu vực.

Với Việt Nam, việc hội nập kinh tế sâu hơn với ASEAN sẽ gặp phải những thách thức, nhưng đồng thời cũng có nhiều cơ hội như mở rộng các thị trường mới, các nhân tố mới nhằm nâng cao tính cạnh tranh. Và tất nhiên, hội nhập không chỉ đơn giản là giảm các rào cản thương mại. Sự kết nối khăng khít giữa người dân tại các nước ASEAN là một trong những lĩnh vực mà tôi thấy đáng chú ý, đặc biệt là giữa các tầng lớp trung lưu mới nổi (và tầng lớp trung lưu ở Việt Nam có tỷ lệ tăng nhanh nhất trong khu vực).

Với nước Anh, chúng ta cần nắm bắt những xu hướng này và cú trọng không chỉ mối quan hệ với từng thành viên khối ASEAN, mà là với cả khối và cả khu vực nữa. Thực tế, chúng tôi đã có rất nhiều hoạt động trên bình diện khu vực . Ví dụ, ba đồng nghiệp trong đại sứ quán của tôi phụ trách mảng kinh tế, biến đổi khí hậu, khoa học và sáng tạo đều là một phần trong mạng lưới của chính phủ Anh tại Đông Nam Á. Chúng tôi cũng đang xem xét tăng cường điều phối mang tính khu vực trong các hoạt động xúc tiến thương mại. Hầu hết mọi người đều ngạc nhiên khi biết nước Anh xuất khẩu sang các nước Đông Nam Á nhiều hơn so với sang Trung Quốc hay Ấn Độ. Nhưng chúng ta vẫn có thể làm tốt hơn. Vì đang lên kế hoạch hoạt động cho năm 2015 nên chúng ta sẽ tiếp tục công việc này.

Để về Hà Nội, tôi phải dậy sớm hơn nhiều so với mong muốn – lúc 4 giờ sáng – để bắt chuyến bay từ Manila đến thành phố Hồ Chí Minh và rồi về Hà Nội. Điều này nhắc tôi rằng, mặc dù cơ sở hạ tầng của Việt Nam đang phát triển một cách ấn tượng, nhưng việc kết nối giữa các nước ASEAN với nhau vẫn còn là cả một chặng đường phải đi!

Cuối cùng, điều thú vị khi sống ở Việt Nam là bạn được đón năm mới hai lần trong 12 tháng. Và tôi có hai cơ hội để nhìn lại năm âm lịch (hay dương lịch) đã qua đi như thế nào và đưa ra giải pháp tốt cho một năm âm lịch (hay dương lịch) sắp tới. Với tinh thần đó, tôi nhớ đến vụ tấn công khủng bố tại tạp chí Charlie Hebdo và các nơi khác tại Paris đầu tháng này, tin được phát ra lúc tôi còn đang ở Manila. Những cuộc tấn công này đại diện cho mối đe dọa tới các giá trị cốt lõi của chúng ta về quyền tự do phát biểu và quyền của báo chí. Sự đồng cảm và đoàn kết trên toàn cầu thể hiện chúng ta trân trọng những giá trị này sâu sắc như thế nào.

Nước Anh tin rằng hòa bình ổn đinh, thịnh vượng và các mối quan hệ đối tác cần được nhấn mạnh bởi các giá trị chung, hiểu biết lẫn nhau và tôn trọng nhân phẩm. Trên thực tế, mỗi quốc gia sẽ có quan điểm khác nhau về việc các giá trị này là gì và được áp dụng vào thực tế như thế nào. Nhưng tôi nghĩ gần như tất cả chúng ta đều đồng ý với vấn đề căn bản. Cùng nhau biến những giá trị này, hiều và tôn trọng trên thực tế sẽ tiếp tục là phần trọng tâm trong mối gắn kết với Việt Nam và với khối ASEAN trong năm tới.

Tôi xin chúc tất cả các bạn bình an và thịnh vượng trong năm 2015.